INICIO  //  Arte  //  Celerina Patricia Sánchez, palabra de lluvia
/  

Celerina Patricia Sánchez, palabra de lluvia

Sábado 30 de abril, 2016.
01:45 pm
298 lecturas | 0 comentarios

COMPARTIR

elerina Patricia Sánchez Santiago nació en Mesón de Guadalupe, Municipio de San Juan Mixtepec, Distrito de Santiago Juxtlahuaca, Circe Oaxaca. Forma parte del pueblo Ñuu Savi, pueblo de la lluvia, con más de siete mil años de historia. Su voz se nutre del canto del agua y de la naturaleza, herencia de la cultura mixteca. Durante muchos años a los Ñuu Savi se les llamó Nivi Ndavi o Sa’a Ndavi (pueblo pobre – lengua pobre) una forma de mostrar desprecio por ellos y su lengua. Ahora tratan de reivindicar su historia y tradición a partir del conocimiento y rescate de su pasado nombrándose en un sentido más amplio Na Savi, la gente de la lluvia. celerina-patricia-sanchezLa poesía de Celerina Patricia Sánchez permite entender esta resistencia de la palabra e historia del pueblo de la lluvia, resistencia que comparten con otros pueblos y comunidades. Palabra que abraza y da consuelo: “Te regalo el sueño desgastado / guardado desde siempre / cuando se necesite / como una gota de esperanza / que despierta con ojos negros.”

Poemas

Ndakua’a Naa ndakua’a tu’un Yu’kúyata ndusu ñaá tsiká ñaá tsi savi raa kunu ñáâ tu’ín takua naa tsinúu nixi tsio natsanu yata Naa ndakua’a ‘ín tsaní ñaá nduyaxii ñàá nchikava’á naá mancha saanso tatu kumunia tono ‘ín toó ini naá ñaa koo va’á naá takua naa kuna naá nduchinuú nchaí naá Naa ndakua’a ñu’ún nda’a kue yutu kuii tsi ñàá ndayaá kue yucha nuú kueé ñaa nduú nuú núú viko tsi savi yuchilu rii ndakachí nuú ñaa stutsi iniyu nchaa taa tuvi u’un xiko kuia raa kuèè ndíí ndusava’í Naa ndakua’a savi ñaa ndakacha nuú stutsi naá sa’á kue nivi nuú nixi koo nivi aan kuika /ndavii / yakua / vii nikiví ñàá mancha nuú níí / sama tsintuuni naá mitu’ún Koosavi anchee aa kuú sa’í takua naá tsini naá ñaa kumi sto’o nuú tsintuuni naá mancha taa nikitsi kueé toó
Regalo Te obsequio las palabras antiguas de Yu’kúyata su eco viaja en la lluvia tejedora de historias para que tú sepas el pasado de la madre antigua Te regalo el sueño desgastado guardado desde siempre cuando se necesite como una gota de esperanza que despierta con ojos negros Te ofrezco mi tierra las hojas frescas /secas los ríos en amaneceres nublados con llovizna lenta que lava mis heridas desde hace 500 años y que no termina de limpiarse Ofrezco lluvia que lave las heridas provocadas en la era de castas hasta las células /antagonismos mentales solo Koosavi (tornado) quizá pueda liberar esa incapacidad de sentir la esclavitud por una estructura mental crónica

Ntsi’í ‘ín ita ¡Maa ketaga ñaa kuxii ino! nuú ini taxiin tsatsia ini naá ndusu ‘ín nana kuchaa so’o rii ndoñu’ún se’e ñaâ nchikaná kuachi sati ‘ín yoso kuia Rii kue ñaá chancha chuún / sa’a kuii takua koo kuachi inia raa nuú nda’á mee kue ñaá kaa nií / nuú kue yu’í / kue tu’ín / ndituso ñaa kee nuú kuii kuú kiní mancha asii nií Nana ñu’ún nchí’í nuú se’esia viiso ñaá miki ndií… chaa se’esia/ tsaaku ñaâ / ndanduki si’í tono koo nuú titsi yukú taxiin kuee ka’ín/ ri kóó tu’ún ndasava’a inia /chaa sava inia ndataá Kue chivi ndakuakuii ñ’u’un ñaa tuu nuú inía kuee tsiká inga koo va’á nuí / ri tsání ndoñuín ‘ín nana ndakoi chiíso ñaa kanita’ín/ chikuii ñaa kaná nduchinuí sa’í kue yucha ñaa tsoso nií nichicha nuú si’í taa nitsikuaá/ saan ndakana ñaá takua ndakachí saan sana ini naá tsi kue yu’ú naá/ ñaa ka’an naá / kuee ñaa tsita naá/ nuú nduchinuí tuu ñaa kuekunia ndia nuú yivi savi nchi’í nuu se’esia / kue víkó tava mií ndusu yu’kú raa ndatsikí ñaa kuú ñá’á míí tsi savi taa nikaní raa nuú tu’ún
 Muere una flor ¡La tristeza ya no cabe más! dentro del silencio se desgarra el alma la voz de una madre se escucha por su hija perdida esa mujer sentenciada a mil años porque sus verdugos le hicieron sentir culpa/ Mientras ellos llevan la sangre en sus manos / bocas / palabras / todo lo que salga de ellos es perversidad con sabor a sangre/ La madre tierra la mira con infinita ternura… mientras su hija/ llora / se arrastra en los matorrales en busca de su hija el silencio calla / no hay palabra que la consuele porque un pedazo de su ser se rompió Las luciérnagas obsequia luz a su corazón la paz esta tan lejos / como la utopía perdida… Una mujer se levanta como guerrera con sus lágrimas crea ríos que van regando la sangre que derramó su hija en el umbral de la noche/ diáspora que brotará para lavar el olvido… voces / susurros/ cantos / Se mira en su pupila en su intento a existir savi mira a su hija/ las nubes se vuelven voz de la montaña y reclaman con truenos la palabra

Nchancha Tuu xoo tu’un ñaá nchancha naá nuú kòò nda’avi tsikuaá / ndusu vasaga nikuú kaki nikindoí raa nda’avi tu’ún ñaá ndakani naá rii nináa ñaá
Mutilación Resquicios de la palabra mutilada bajo la sombra de la noche / el sonido se detuvo / se estancó se empobreció la palabra en la historia perturbada

Ta nikákú ña’à xina Nii kèè ndusu ñàà nika’án nuu andìvìì ra iká nikaku ‘ín xiná ña’á ta nikándí kue tikímí ra nuí nuu ñú’ún ta kuun savi/ nuií tono Koosavi nuú ‘ín koo schyachya/ ta ndakoó nikanchí tsí víkó vii ra taa nikunchí ñu’únyo nikindoí ri nikutoo inia yivi yo’ó/ ñàà chindé’é kue scha’án/ saán tsikáñá taa tuú takua kaku kue chìvii / nuu titsí yuyu taa nduú takua ndatí yu’u taxi’ín taa ukandi nikanchí nuú kíí
 Nacimiento de la primera mujer Brotaron los ecos de la vida al son del universo y nació la primera mujer en una explosión de estrellas descendió a la tierra con la lluvia/ bajó como serpiente de lluvia en un arco iris en espirales con nubes hermosas quedó cautivada de esta tierra bendita dadora de vidas /sembradora de auroras/ camina en el alba para parir luciérnagas/ bajo el rocío de la madrugada resquebrajando el silencio virginal de cada día que empieza
 

Celerina Patricia Sánchez Santiago

Poeta mixteca (ñuu savi) originaria de Mesón de Guadalupe, distrito de Santiago Juxtlahuaca, en Oaxaca. Ha participado en numerosos eventos poéticos en México y en el extranjero entre ellos: Mujeres de su palabra: Chicanas and Indigenous Women’s Testimonies en la Universidad de San Antonio, Texas (2012); en el encuentro de Mujeres Indígenas en el Arte, Sueños y Realidades en Tuxtla Gutiérrez, Chiapas, Hermosillo Sonora, Guadalajara Jalisco y Veracruz (2006, 2007, 2008 y 2009), en el Segundo Congreso Internacional de las lenguas en la Facultad de Medicina de la Universidad de Buenos Aires, Argentina en 2007; en la Primera reunión de análisis de la lengua mixteca y propuesta para su rescate, difusión e implementación escolar en la Universidad Tecnológica de la Mixteca en Huajuapan de León, Oaxaca y en eventos de narración oral en mixteco en el museo Móvil El Papalote, además de diversos congresos de la lengua tu’un ñuu savi, entre otros muchos foros. Ha sido becaria del Fondo Nacional para la Cultura y la Artes (FONCA) y sus poemas se han publicado en diversas antologías y revistas.

Te podría interesar...

25/12/2016 | 09:55 am | snakeeater

ÚLTIMAS NOTICIAS

Violenci feminicida
Publicidad
Banner02
Banner03
Banner04
Banner05
Banner06
Banner07
Banner08
!

Esta conversación es moderada acorde a las reglas de la comunidad “Ciudadanía Express” . Por favor lee las reglas antes de unirte a ella.
Para revisar las reglas da clic aquí

-
Todos los comentarios (0)

Publica tu comentario

Nombre

E-mail, no será publicado.

Sexo

Comentario * 200 caracteres